Procida

Ik ontwaak in een zee van rust op het eiland Procida. Die rust houdt bij het verlaten van het hotel al snel op. Hier loopt een voor dit eiland zo kenmerkend smalle straat, waar ondanks het gebrek aan ruimte auto’s, motorino’s en mini versies van vrachtwagens veelvoudig doorheen scheuren. Het is zo smal dat de spiegels moeten worden ingeklapt om de straten te passen. Voor een voetganger is het goed oppassen en soms ronduit gevaarlijk om zonder zicht op wat komen gaat door de bocht te lopen.

Gisteren gaven Patricia en ik een lezing voor een groep internationale studenten, allen Nederlands studerend op universiteiten in o.a. Salamanca, Napels en Hamburg. Wij waren uitgenodigd door de Taalunie om in een week die in het teken stond van de Nederlandse taal een culturele noot toe te voegen aan het aanbod van de cursus. Na afloop van de presentatie dineerden wij aan grote tafels. Het gesprek ging over calvinisme en de Nederlandse cultuur. Ik sprak lang met Eva, een Madrileense die enige tijd in Zeist heeft gestudeerd. Haar ongeremde kritiek op de Nederlandse cultuur werkte verfrissend en bevrijdend. Nederlanders onder elkaar zouden dit onderwerp liever vermijden, de gemiddelde Nederlander houdt niet van kritiek op zichzelf.

Het eiland Procida is pittoresk en onwaarschijnlijk mooi. Het is een van de eilanden voor de kust van Napels dat nog aan het tourisme lijkt te zijn ontsnapt. Met name de film Il Postino maakte het eiland bekend en op sommige plaatsen op het eiland wordt hier nog aan herinnerd.
Er hangt echter ook een donkere wolk boven het eiland, getuige de overal aanwezige protest uitingen: Liberti Subito!
In februari werd de Italiaanse olietanker Savina Caylun door vijf piraten aangevallen. De aanval vond plaats op zo'n 880 zeemijl van Somalië en 500 mijl van India", met aan boord negen matrozen van het eiland Prochida. Sindsdien zitten de mannen en familieleden of bekenden van veel Procidanen vast. De Italiaanse regering kan of wil niets doen. De diplomatie met Somalie is door gebrek aan zittend bestuur in het land vrijwel onmogelijk. De situatie is uiterst precair, geweld kan niet worden gebruikt om de zeelieden te bevrijden, men leeft immers op een drijvende bom. Het losgeld dat in februari werd gevraagd is inmiddels verhondervoudigd.

Scampia

Op het eerste gezicht lijkt het restaurant gesloten, tafels staan opgestapeld langs de muren. Een zwaarlijvige man met vingers als worsten en een vetkwab in zijn nek gebaard ons uitnodigend naar binnen. Binnen is het nog warmer dan buiten, de pizzaoven draait er op volle kracht. We bestellen pizza margharita en terwijl we wachten arriveert een tweede zwaarlijvige man, zijn broer. Er blijken er elf te zijn en gedurende de maaltijd komen er nog een aantal voorbij.

Scampia is de eerste wijk van voor de werkloosheid van Napels, gebouwd na de aardbeving van 1980. De gebouwen Le Vele (de zeilen) zijn het bekendste embleem van de ernstige armoede en sociale problematiek. Le vele staan onder druk, sommigen zijn al gesloten maar opnieuw gekraakt. De gemeenschap probeert met de bouw van een nieuw sociaal woonproject pal naast het complex het tij van zware criminaliteit en sociale wanpraktijken te keren.

De mensen die we tegenkomen benaderen ons uiterst vriendelijk, zij zijn het imago van de wijk zat. De kruidenier van een winkel tegenover een Vela is er zich bewust van hoe zijn wijk van buitenaf wordt gezien. Hij doet alsof hij mijn camera wil stelen en trekt gekscherend aan de cameraband.
Later is hij bereid mee te werken aan ons fotografie verzoek en organiseert toegang tot het dak. De perfecte locatie voor een detail opname van het wonderbaarlijke gangenstelsel tussen de tweezijden van het symmetrische gebouw. Achter Le Vele ligt een groot park er verlaten bij. Het gaat zwaar gebukt onder vandalisme. De vijver in het midden staat droog en meerdere elementen in het park tonen het verval.

Op weg naar de metro roept een man waarom ik een foto maak. Een jongen op een motorino komt aangesneld om polshoogte te nemen. Hij adviseert geen mensen in beeld te brengen, dat zou de argwaan alleen maar aanwakkeren.

Straatverkopers

Halverwege gaat Via Roma over in Via Toledo. Het prachtige café Geraldi schenkt stroperige espresso’s, het terras biedt uitzicht uit op een pleintje waar straatverkopers hun waren aanbieden. Een kartonnen doos fungeert als basis voor een plank waarop de koopwaar is uitgestald.
Zodra de politie in het zicht komt maken de verkopers aanstalten om zich uit de voeten te maken. Vandaag is het rustig want de politie bevind zich verderop in de straat. Daar waar de Afrikanen met lakens vol handtasjes op een neer the Spanish quarter in lopen. Het is een merkwaardig tafereel en een bittere waarheid voor hun bestaan. Ik spreek met Fari uit Benin. Eerst is hij wat achterdochtig maar later wordt hij toegankelijker. Zijn collega’s kijken wantrouwend toe, ze hebben mijn camera gezien. Ondertussen wordt de straat nauwlettend in de gaten gehouden.
De politieauto rijdt heen en weer over een strekke van 200 meter. De jongens hebben nauwelijks een kans om hun waren neer te zetten in de winkelstraat.
Fari verteld vandaag nog maar een half uur aaneengesloten te hebben kunnen staan, er is nog niets verkocht. De verdere van de morgen bracht hij door vluchtend voor de Polizia Municipal.

Centro Direzionale di Napoli

Het plan om centro direzionale di Napoli te bouwen ontstond al in de jaren zestig, maar pas in 1982 werd het ontwerp toevertrouwd aan de Japanse architect Kenzo Tange. Geïnspireerd door de ideeën van Le Corbusier werd hier scheiding van voetgangers en autoverkeer succesvol toegepast. Een ontsluitende weg doorkruist het gebied op een sous level en geeft toegang tot parkeergarages en aansluitend vervoer. Aan de openlucht zijde is de infrastructuur bedekt met groen zones. Al oogt het gebied futuristisch heeft verval reeds toegeslagen. De omringende gebieden zijn nog altijd oud industriële zones, braakliggende terreinen en loodsen die nu gebruikt worden als alternatieven voor het parkeerprobleem rond de wijk.
Het administratieve centrum van Napels heeft last van verzakking. Al is er geen gevaar voor instorting zakt het centrum ieder jaar een paar centimeter als gevolg van watervervoerende lagen onder de grond.
Dat water al eeuwen geleden ondergronds werd getransporteerd zag ik tijdens een tocht door de gangen van Napels Sotterannea. Een ondergronds gangenstelsel met aquaducten en waterbassins dat in de Griekse en Romeinse tijd ontstond door de delving van tufsteen. Het 400 kilometer lange gangenstelsel ligt onder de oude stad en vormt de basis van Napels verticaliteit. Gebouwen ontstonden immers boven de plaatsen waar het bouwmateriaal uit de grond omhoog werd gehaald. Daarnaast bestond in oude tijden de regel om binnen de stadsmuren uit te breiden, dus de hoogte in.

Napels

Een reis naar Napels duurt gemiddeld een paar uur, maar deze keer wegens vertraging en een afgelastte aansluitende vlucht ruim 12 uur. Een geimproviseerde reis met een omweg in een mini jet naar Salerno. Daar stond hulp klaar ingeschakeld door vrienden ter plaatse. Eerst een 20 minuten durende avondrit in een oude Fiat naast een zwijgende man die later politeman bleek te zijn. Af en toe nee schuddend achter het stuur, want de aansluitende trein in Salerno zou onmogelijk worden gehaald. Wie nu te laat was of wie op tijd is nog altijd onduidelijk, want even later zat ik toch in een rijdende trein.
In de voorste wagon bleek ook een meereizende collega van de vrienden ter plaatse aanwezig, per telefoon ingeseind en uiterst bereidwillig om mij op te wachten op het perron van het eindstation. Een lange wachttijd in stilzwijgen voor het station van Napels volgde, waarop werd niet duidelijk. Tot twee mannen in een auto arriveerden, die me meenamen naar het politiebureau van de stad. Door de vrienden ter plaatse werd ik hier opgewacht.
Nu werd ook duidelijk dat alle hulp tijdens de reis tot het politie gilde behoorden en niet te beroerd om de gestrande reiziger uiterst efficient en zonder omhaal op te vangen. Nog een laatste rit achter op de scooter bracht mij ruim een etmaal later bij het huis van Patricia. Een prachtig oud huis met een patio en vanaf de vierde verdieping ruim uitzicht over de stad en de vulkaan Vesuvius. Van hier uit hoop ik de komende dagen een aanleiding te vinden om in deze stad te fotograferen.